Ouderbegeleiding

Tips voor ouders van (hoog)begaafde kinderen: wat de meeste ouders liever eerder hadden geweten

In mijn praktijk heb ik veel ouders van hoogbegaafde kinderen gesproken die spijt hebben dat ze bepaalde stappen niet hebben gezet, dat ze niet eerder hebben gesproken, dat ze niet meer erbovenop hebben gezeten op school. Vaak voelen ze zich leeg na jaren van gemengde berichten, kritiek en ronduit slecht advies. Als ouder was ik ook niet voorbereid op de rol van ‘ouder van een begaafd kind’ en ook ik heb vaak spijt gehad van dingen die ik niet heb gedaan.

Enkele tips:

Leer zoveel mogelijk over (hoog)begaafdheid. Lees, woon conferenties bij, ontmoet andere ouders van hoogbegaafde kinderen bij bijvoorbeeld Pharos of Choochem. Hoe meer je begrijpt van hoogbegaafde kinderen, hun opvoeding en de sociale, emotionele en intellectuele behoeften van hoogbegaafden, hoe beter je voorbereid zult zijn wanneer je voor je kind moet opkomen.
Je kind is anders. Je ging er misschien al wel van uit dat je kind andere leerbehoeften zou hebben. Maar wat misschien als een verrassing komt, is hoeveel je kind onderscheidt van leeftijdgenoten op het gebied van sociale vaardigheden en emotionele ontwikkeling. Of het nu gaat om asynchrone ontwikkeling, waarbij sociale-, emotionele- en motorische ontwikkeling niet gelijk op lopen met intellectuele vaardigheden, of om intense gevoeligheid en een sterke gerichtheid op eerlijkheid en rechtvaardigheid, je kind is vaak niet op hetzelfde niveau als leeftijdsgenoten. Je zult voorbereid dienen te zijn je kind te leren omgaan met deze verschillen.
Je zult je eigen beleving en ervaringen hebben. De meeste ouders worden overspoeld door emotionele reacties wanneer ze zich realiseren dat hun kind hoogbegaafd is, variërend van trots en opwinding tot schuldgevoel en angst. Je kunt worstelen met angst of frustratie met betrekking tot de sociale en intellectuele aanpassing van je kind of een gebrek aan een passend aanbod op school. Je kunt je geïsoleerd voelen als er maar weinig ouders in je omgeving zijn die het begrijpen en eindigen met het bagatelliseren van de prestaties van je kind om te voorkomen dat je opschept. Het vinden van bronnen van begrip en ondersteuning binnen familie, vriendenkring, school of zelfs online is essentieel voor je eigen welzijn en zal je ook helpen bij het ouderschap.
Hoe graag je ook vertrouwt op de ‘experts’, je zult betrokken moeten zijn bij de opvoeding van je kind. Dit betekent niet dat je alles kunt controleren, maar wel dat je alert moet zijn op wie je kind is. Het is voor school niet gemakkelijk tegemoet te komen aan de behoeften van hoogbegaafde leerlingen. En ‘begaafdheidsonderwijs’ biedt jouw kind mogelijk niet noodzakelijk wat hij/zij nodig heeft. Mogelijk moet je een begaafdheidsonderzoek laten doen, zoeken naar mogelijkheden buiten het standaard-aanbod op school en samenwerken met de leraar van je kind.
De ideale school bestaat niet. Er is geen openbaar-, bijzonder-, privé- of zelfs thuisonderwijs dat aan alle behoeften van je kind kan voldoen. De meeste leraren bedoelen het goed, maar ze zijn niet specifiek opgeleid om begaafdheidsonderwijs te verzorgen. Dat is niet hun schuld; het is gewoon geen groot deel van hun opleiding. Erken dat elke school die je kiest een compromis is, zoals voor alle kinderen, en probeer te accepteren dat je moet werken met elke beslissing die je voor je kind hebt genomen.
Bereid je erop voor als ambassadeur voor hoogbegaafde kinderen op te moeten treden. De meeste mensen begrijpen begaafdheid niet. Je zult opmerkingen horen als ‘elk kind is begaafd’, of ‘die begaafde kinderen komen er vanzelf wel’. Je zult onwetendheid tegenkomen bij familie, buren, vrienden en scholen. Hoe het ook zij, het is aan jou om consequent, tactvol en duidelijk uit te leggen wat hoogbegaafdheid is en wat het niet is; hoe hoogbegaafde mensen unieke verschillen laten zien als resultaat van de ‘bedrading’ van hun hersenen.
Alle scholen hebben volle agenda’s. De behoeften van je hoogbegaafde kind zijn niet de hoogste prioriteit van school. Terwijl de meeste scholen beweren dat ze de leerbehoeften van alle kinderen ondersteunen, worden hoogbegaafde kinderen vaak over het hoofd gezien vanwege andere prioriteiten of gewoon door onwetendheid. Sommigen zien de noodzaak van begaafdheidsonderwijs helemaal niet, omdat ze een hoog niveau van instructie beloven en veronderstellen dat je kind niets anders nodig zal hebben. Accepteer dat het af en toe een zware strijd is.
Jij kent je kind het best en een leerkracht ziet op school soms andere dingen dan jij thuis opmerkt. Als de feedback die je van school ontvangt, verschilt van je eigen indrukken verzamel dan meer informatie. Vraag om verdere evaluatie, tests of observatie. deel je indrukken op een respectvolle manier; je wilt immers allebei het beste voor je kind. Als je geen consensus kunt bereiken, moet je mogelijk andere opties overwegen of je zou kunnen besluiten gewoon af te wachten tot je kind volgend jaar een andere leerkracht heeft, zolang dit geen schade oplevert.
De emotionele behoeften van je kind zijn net zo van belang als de intellectuele. Je kind zal op school niet tot presteren komen als hij/zij ongelukkig is. Bij beslissingen over schoolkeuze, versnelling, invulling van verrijking etc. moet worden gewogen of je kind zowel emotioneel als intellectueel zal kunnen gedijen. Het betekent dat je ervoor moet zorgen dat je kind gelijkgestemden kan vinden.
Kies je gevechten. Bepaal wat het belangrijkst is en maak je zorgen kenbaar wanneer dat nodig is. Je kind zal zich waarschijnlijk af en toe vervelen, net als ieder kind, en krijgt misschien niet alle kansen waarvan je denkt dat hij/zij verdient. Als dit kleine zorgen zijn, laat ze gaan.
Bewaak je perspectief. Erken dat je je best doet. Hoe onvolmaakt ook, jij bent de ouder en je houdt van je kind. Je mag voorleven dat fouten gemaakt kunnen worden, dat jij het ook niet altijd weet en dat je niet altijd alles op kunt lossen in het leven.

Het hoeft helemaal niet zo te zijn dat je veel moeilijkheden ontmoet in de opvoeding en begeleiding van jouw kind. Heel veel hoogbegaafde kinderen doen het heel prima thuis en op school. Het kan natuurlijk gebeuren dat je het even niet meer weet, of dat je er niet uitkomt met school. Je bent dan welkom contact op te nemen om te klankborden, om een onderzoek te vragen of om begeleiding in te roepen voor thuis en/of op school.